Robi się ciepło i groźne pajęczaki uaktywniają się. Co robić, gdy ugryzie kleszcz?
Ciepłe dni na wiosnę powodują, że do życia budzą się także kleszcze. I pozostaną aktywne aż do późnej jesieni. Kleszcz to mały pajęczak, którego trudno czasem trudno dostrzec gołym okiem. Najmniejsza jego postać jest wielkości 1 mm! To tak, jakby położyć na ciele ziarenko maku – kolorystycznie i wielkościowo przypomina najmniejszą postać żerującego kleszcza.
Kleszcz – wszystkie stadium kleszcza
Poniżej wywiad – rzeka, który jasno odpowiada na większość pytań dotyczących kleszcza.
Kiedy kleszcze atakują?
- Kleszcze atakują głównie w ciągu dnia.Ich największa aktywność przypada rano około 8 godziny i popołudniem mniej więcej od godziny 15.00. do zmroku. Wtedy są najbardziej aktywne, ale w pozostałych godzinach także poszukują ofiary. Kleszcze zaczynają swoją aktywność już marcu i atakują aż do listopada – z małą przerwą na gorące miesiące letnie. Gdy temperatura spada poniżej 4°C, zapadają w letarg: chowają się w ściółce i przesypiają niekorzystne warunki. Ponieważ mamy coraz cieplejsze zimy, zdarza się że w zimie kleszcz „budzi się” i też może zaatakować.
Czy kleszcze żyją na drzewach?
- Kleszcze wspinają się na maksymalnie na wysokość około 120 cm (wysokość grzbietu potencjalnego żywiciela), ale głównie czają się bliżej ziemi. Polują aktywnie (zwłaszcza larwy) lub czekają na liściu, źdźble trawy i zahaczają się, gdy obok przechodzi upatrzony kręgowiec. Potrafią skoczyć w stronę ofiary, choć raczej wyczekują (samice), aż ona otrze się o ich stanowisko, by w ułamku sekundy pazurkami odnóży zaczepić się o skórę, sierść, ubranie.
Gdzie atakują?
- Nie tylko w lesie – jak się powszechnie uważa – ale także w miejscach, gdzie rośnie jakakolwiek zieleń. Mogą to być: parki, ogrody, zarośla czy nawet przydomowe ogrody lub ogródki działkowe. Najbardziej lubią tereny przejściowe – pomiędzy różnymi typami roślinności, np. skraj lasu i łąki, polany czy brzegi ścieżek. Przesiadują w paprociach, czarnym bzie i leszczynie i wszelkiego rodzaju trawach. Nie przepadają za słońcem, lubią ciepło, ale nie gorąco (powyżej 25°C) i wilgoć. Kiedyś żyły tylko na nizinach, obecnie można je spotkać na terenie Beskidów, Bieszczad czy Karkonoszy.
Która postać kleszcza jest groźna?
- Każde stadium rozwojowe kleszcza – larwa, nimfa i postacie dorosłe – potrzebuje krwi, by dalej się rozwijać. Kleszcze „preferują” zwierzęta, ale nie pogardzą także krwią człowieka. Kleszcze nie chorują na boreliozę ( i inne choroby), tylko je przenoszą.
Jak się zabezpieczać?
- Zabezpieczyć się preparatami anty – kleszczowymi – do kupienia w aptekach lub sklepach internetowych. Nie dają co prawda 100% pewności, ale w jakimś stopniu zabezpieczają nas przed atakiem kleszczy.
- Unikać zarośli, zakładać jasne ubrania ( bo na takim tle łatwiej dojrzeć ciemnego kleszcza), oglądać ciało po przyjściu do domu, a jeśli jesteśmy przez dłuższy czas w zielonych terenach , to nawet co kilka godzin. Po spacerze warto wziąć prysznic – strumień wody nie usunie kleszcza, który już się wczepił, ale spłucze tego, który jeszcze poszukuje miejsca na wkłucie się.Porządnie wyczesać włosy i wytrzepać ubranie – poza domem lub na przykład nad wanną czy pod prysznicem, żeby „pozbyć się” kleszcza, który wypadnie z ubrania. Przejrzenie ciała i odzieży jest bardzo ważne, bo kleszcz mocno trzyma się pazurkami tkaniny czy włosów.
Jak wyczuwają człowieka?
- Kleszcz potrafi wyczuć ofiarę nawet z kilkunastu metrów.Przyciąga go zapach potu i temperatura ciała potencjalnego żywiciela. Dlatego – tak jak się dzieje w przypadku komarów- są osoby, które bardziej „przyciągają” kleszcze. Prawdziwą rekordzistką była pani, która zasnęła na kocu na łące i gdy zgłosiła się do przychodni, miała na ciele ponad 20 kleszczy!
Jak się uchronić?
Dopisek na podstawie licznych komentarzy, które otrzymałam od moich czytelniczek i czytelników. I zaczęłam stosować.
Kleszcze nie lubią zapachu olejku drzewa herbacianego, z geranium i goździkowego. Kropelki któregoś z tych olejków można wetrzeć koło kostek, nadgarstków, pod kolanami, za uszami. Naturalne olejki można kupić w aptece. Innym sposobem jest zaparzyć rozmaryn i rozmaryn i spryskać nim ubranie i skórę.
Gdzie kleszcz się wbija?
- Kleszcz, gdy znajdzie się na skórze, nie od razu wbija się w skórę. Poszukuje dogodnego dla siebie miejsca – tam, gdzie jest cienki naskórek i ciepło. Są to najczęściej:miejsca za uchem, na granicy włosów, w pachwinie, pod kolanem lub w zgięciu łokciowym.Ale zdarza się, że kleszcz wybiera inną część ciała.Za pierwszym razem, gdy miałam „bliski kontakt” z kleszczem, wbił mi się w brzuch.
Czy boli, kiedy kleszcz wkłuwa się w ciało?
- Moment wkłucia jest praktycznie niewyczuwalny. Kleszcz, wbijając się w skórę wprowadza wydzieliną, zawierającą substancję znieczulającą.
Jak usunąć kleszcza?
- Użyć specjalnego „urządzenia „ do usuwania kleszczy, dostępnego w aptekach lub na stronach internetowych. Wybór jest dość spory, najbardziej popularne są: specjalny zestaw z pompką próżniową – cena około 50 złotych lub „niby – szczypce” (wielokrotnego użytku), dostępne w dwóch rozmiarach (w zależności od wielkości kleszcza) – te z kolei kosztują około 8 złotych. Na opakowaniach jest podany sposób bezpiecznego wyjmowania kleszcza.
- Ostatecznie można użyć pęsety.Uchwycić kleszcza pęsetą tuż przy skórze i lekko energicznym ruchem pociągnąć do góry. Rankę zdezynfekować wodą utlenioną. Użyte narzędzia do wyjmowania zdezynfekować!Usunąć całego – jeśli nie potrafimy sobie dać rady – udać się do ośrodka zdrowia.
Czego nie wolno robić przy usuwaniu kleszcza?
- Wyjmować go rękami, smarować tłuszczem lub przypalać! W ten sposób można tylko sprowokować wymioty kleszcza i zwiększyć ryzyko wystąpienia infekcji.
- Nie należy wykręcać kleszcza, ponieważ wtedy jego głowa mogłaby zostać w ciele.
- Złapać kleszcza za jego obrzęknięty brzuch, ponieważ istnieje ryzyko, że wyciśnie się do organizmu zainfekowany płyn.
Jak usunąć główkę kleszcza, jeżeli dojdzie do jej oderwania?
- Jeżeli w ciele zostanie główka lub większy fragment kleszcza, należy spróbować usunąć ją pincetą (tak samo jak kleszcza). Można ją także wyjąć jałową igłą, podobnie jak usuwa się drzazgę. Jeśli jednak mimo prób, nie udaje się jej usunąć, należy udać się do lekarza. Jeśli po wyrwaniu kleszcza widoczne są jedynie drobne pozostałości, wystarczy umyć skórę mydłem i zdezynfekować ranę. Nie trzeba iść do lekarza. Zagrożenie stanowi jedynie większy fragment kleszcza pozostały w ciele (główka lub większy fragment), ponieważ może on potencjalnie zwiększyć ryzyko zakażenia. Drobne pozostałości nie stanowią takiego zagrożenia.
Co zrobić z kleszczem po usunięciu?
- Kleszcza położyć na zwilżonym waciku, włożyć do zamykanego (strunowego) woreczka foliowego i wysłać do jednego z laboratorium, gdzie zbadają go czy przenosi choroby. Test powinien być wykonany niezwłocznie (maksymalnie po 48 godzinach od wyjęcia kleszcza).
Gdzie wysłać kleszcza do badania i ile to kosztuje?
- Jest wiele ośrodków w Polsce, które zajmują się badaniem kleszcza. Jednym z nich jest ośrodek badań DNA w Poznaniu Pojedyncze badanie na boreliozę wynosi 170 zł, na inne choroby przenoszone przez kleszcza cena jest wyższa. Kleszcza można oddać do badania w jednym z punktów pobrań krwi Śląskie Laboratoria Analityczne, cena podobna.
Jak przygotować kleszcza przed wysyłką?
- Kleszcza najlepiej przechowywać na zwilżonym płatku kosmetycznym w temperaturze pokojowej lub w lodówce.Nie należy przyklejać kleszcza do kartki taśmą klejącą. Nie ma określonego terminu przydatności kleszcza do analizy, ale najlepiej zrobić to jak najwcześniej.
- Umieścić kleszcza na zwilżonym płatku kosmetycznym, a następnie zapakować w zamkniętym woreczku strunowym lub szczelnie zamykanym pojemniku. Materiał można dostarczyć osobiście lub wysłać kurierem do ośrodka badań.
- Najlepiej dostarczyć całego kleszcza, ponieważ zwiększa to wiarygodność wyniku.
Jak długo kleszcz żeruje na skórze?
- Kleszcz żeruje nawet do siedmiu dni i w tym czasie znacznie powiększa swoje rozmiary. Od wielkości czarnej kropki może zwiększyć się do 1 centymetrowego osobnika. Larwa pije krew ok. 3 dób, nimfa 5 dób, a dorosła samica nawet 11 dób. Dopiero gdy się nasyci, odpada.
Czy każdy kleszcz zaraża?
- Na szczęście nie każdy. W profesjonalnych opracowaniach podaje się, że około 30 – 40 procent, przy czym tendencja ta zwyżkuje. Niestety, coraz więcej kleszczy jest nosicielami chorób. I to nie tylko boreliozy i Odkleszowego Zapalenia Mózgu, ale i mniej powszechnie znanych chorób, takich jak: ale i anaplazmozę, babeszjozę, mykoplazmozę czy bartonellozę
Czy prawdą jest, że jeśli usuniemy kleszcza do 24 godzin po wkłuciu się kleszcza, to nie ma ryzyka zakażenia?
- Nie ma żadnej gwarancji, że wyjęcie kleszcza wkrótce po ugryzieniu pozwala uniknąć zakażenia. Jeśli w śliniankach kleszcz ma wirusy KZM (zapalenie mózgu), to przekazuje je natychmiast, tuż po naruszeniu ciągłości skóry. Natomiast przekazanie wirusów pozostałych chorób – w tym boreliozy – może być nieco później, ponieważ kleszcz ma je w jelitach.Dlatego ryzyko zachorowania na chorobę z Lyme jest niskie, jeśli kleszcz został usunięty w ciągu 24-36 godzin jest nieco mniejsze.
Co robić gdy znajdziemy kleszcza?
- Usunąć kleszcza i wysłać go do badania.
- Obserwować ciało, czy robi się rumień.
- Pójść do lekarza i „na wszelki” wypadek wziąć antybiotyk. Nie jest to najlepsze wyjście, ale taka możliwość również istnieje.
Czy zawsze na skórze jest rumień i gdzie on występuje?
- Zarumienienie po ukąszeniu kleszcza może być zmianą alergiczną, która nie wskazuje na obecność drobnoustrojów powodujących choroby odkleszczowe – podobnie, jak mamy ślad po ukąszeniu przez komary. Ślad ten znika po 1-3 dni. Nie jest groźny, jednak musimy ją obserwować, czy się nie rozszerza i czy nie powstaje rumień wędrujący, będący jednym z objawów boreliozy.
Co to jest rumień wędrujący ?
- Rumień wędrujący, zwany także „bawolim okiem”, jest jednym z objawów boreliozy. Pojawia się nie wcześniej niż 3 dni po ukąszeniu przez 4 dni zarażonego kleszcza. Zazwyczaj samoistnie znika po okresie około 1 miesiąca. Jeśli pozostaje dłużej, świadczy to o rozsianiu się krętków czyli przejściu boreliozy skórnej do postaci wczesnej rozsianej. Charakterystyczny rumień swoim wyglądem przypomina tarczę strzelniczą: w środku znajduje się owalna lub okrągła plamka po ukąszeniu tego pasożyta, po której pojawia się blady okrąg. Rumień zamyka czerwona obręcz, która z każdym dniem „wędruje” coraz dalej i staje się coraz większa. Rumieniu wędrującemu mogą towarzyszyć objawy grypopodobne.Trudno przegapić tego typu wysypkę, ponieważ średnica rumienia wędrującego wynosi minimum 5 cm. Jest to cecha charakterystyczna, dzięki której możemy go odróżnić od znacznie mniejszego odczynu alergicznego pojawiającego się po ukłuciu kleszcza czy owada. Należy jednak zaznaczyć, że rumień pojawia się jedynie u części (różne źródła podają, że u 30-40 proc.) osób ukąszonych przez zakażonego kleszcza. Jego brak nie oznacza więc, że nie doszło do zakażenia boreliozą.Poza tym rumień wędrujący może przybierać nietypowy wygląd albo pojawiać się w takich miejscach na ciele, gdzie pozostanie niezauważony.
Charakterystycznie zaczerwienienie, ciepłe i niekiedy bolesne, które pojawia się w miejscu ukąszenia i rozszerza się, jest bezsporną oznaką, że doszło do zakażenia. Trzeba natychmiast rozpocząć leczenie.
Jakie mogą być objawy zarażenia oprócz rumienia?
- Jeśli w ciągu 2-3 tygodni od usunięcia kleszcza wystąpią objawy, przypominające grypę, koniecznie skontaktuj się z lekarzem. Gorączka do 38 stopni Celsjusza, bóle mięśni, stawów, głowy czy żołądka mogą świadczyć o zakażeniu kleszczowym zapaleniem mózgu.
- Borelioza – jeśli w ciągu 1-5 tygodni od usunięcia kleszcza pojawi się rumień, niezwłocznie udaj się do lekarza. Rumień jest pierwszą oznaką boreliozy. Nie pojawienie się rumienia nie świadczy o braku zakażenia!
Czy można się zaszczepić przeciw boreliozie?
Opinia o ośrodku badania Centrum Badań DNA Poznań
- Kilka dni po wysłaniu kleszcza otrzymałam e-mail z informacją, że badanie mojego kleszcza jest gotowe i zostało przesłane na mojego mejla ( taką formę powiadomienia wybrałam). Po zalogowaniu się, odczytałam wiadomość. Test okazał się – na szczęście – negatywny.
Literatura na temat boreliozy
- Wolf-Dieter Storl „Naturalne leczenie boreliozy„. „Borelioza jest uleczalna; nie ma powodu do strachu!” – do takiego wniosku doszedł Wolf-Dieter Storl, etnobotanik, który sam padł ofiarą boreliozy, po przeprowadzeniu intensywnych i szeroko zakrojonych badań.
- Birgit Jürschik-Busbach „Przemilczana epidemia – Borelioza”. Autorka opisuje swoje doświadczenia z boreliozą. Z zacięciem dziennikarza śledczego opisuje meandry procesu diagnozy i leczenia. Rozprawia się po drodze z mitami, które czynią w społeczeństwie wiele złego.
źródło:www.borelioza.org, medgenetix.pl,www.cbdna.pl, www.poradnik zdrowie.pl, Grzeszczuk A. Borelioza w praktyce klinicznej,Instytut Medycyny Wsi, Przychodnia Medyczna Vena, Centrum Badan DNA Poznan, Śląskie Laboratoria Analityczne,
Otrzymuj powiadomienia o nowych wpisach!
Wypełnij formularz, zapisz się na listę, a otrzymasz regularnie informacje o nowych przepisach i relacjach z podróży!